De onterechte backlash van #MeToo
#MeToo heeft veel losgemaakt in onze samenleving. Aan de ene kant de stroom aan verhalen over seksuele intimidatie op de werkvloer, op school of in andere organisaties en aan de andere kant de stroom van kritiek op deze verhalen.
Ik vind dat #MeToo voor veel mensen deuren heeft geopend, die anders gesloten zouden blijven. Anders dan voorheen, wordt er geluisterd naar de verhalen van de mensen die zich seksueel geïntimideerd voelen. Ze worden vaker serieus genomen. Dat is anders dan voor het ontstaan van #MeToo, want voor #MeToo werden mensen met een klacht over seksuele intimidatie niet altijd serieus genomen en zelfs vaak gepest of ontslagen voor de openheid over deze problematiek.
Het zal niet zo zijn dat overal deze openheid leidt tot een andere cultuur in organisaties en bedrijven, maar #MeToo heeft volgens mijn inzichten wel een goede slinger gegeven aan de ontwikkeling van een meer beschaafde cultuur in bedrijven en organisaties. Overigens waren er voor de #MeToo discussie ook organisaties en bedrijven met een beschaafde cultuur zonder seksuele intimidatie. Ook dat moet worden gezegd. Evenzo dat er voor #MeToo ook jongens en mannen waren die zich beschaafd gedroegen. #MeToo was voor die beschaafde bedrijven, organisaties, jongens en mannen natuurlijk niet nodig. Dat staat buiten kijf. #MeToo is opgericht tegen hufters en hufterige bedrijfs -en organisatieculturen. Het is gericht tegen onbeschaafd gedrag in de omgang: tegen seksuele intimidatie. Seksuele intimidatie tegen vrouwen en seksuele intimidatie tegen mannen. Het gaat over onethische manipulatie, over machtsmisbruik. Ik vind het geweldig dat de drempel om erover te speken door #MeToo is verlaagd.
Afijn, natuurlijk is er kritiek op de #MeToo beweging. Soms komt het voort uit verzet tegen vermeend onrecht: “onterecht aangevallen voelen van bedrijven, organisaties, jongens en mannen die zich nooit onbeschaafd hufterig gedragen en dat ook nooit zullen doen”. #MeToo is echter niet tegen situaties en personen die beschaafd zijn, zoals al eerder aangestipt. Toch voelt het voor deze beschaafde categorie mensen als een aanval op wie zij zijn. Ik denk dat het belangrijk is om duidelijker te krijgen waar #MeToo voor bestaat.
Wat ik zie gebeuren door reacties van sommige critici van #MeToo, is dat, onder het mom van het nuanceren van #MeToo, de kracht van #MeToo voor mensen die seksueel zijn of worden geïntimideerd, wordt verminderd. Dat vind ik geen goede zaak. Kritiek mag en nuanceringen zijn natuurlijk altijd welkom, maar het mag de power van #MeToo voor slachtoffers van seksuele intimidatie niet teniet doen. Dat is wat ik vind.
Het gaat met de positieve kracht van #MeToo niet alleen over seksuele intimidatie in bedrijven, organisaties en op straat. Het gaat ook over empowerment van slachtoffers van loverboys, pooiers, gesloten manipulatieve systemen en ander tuig.
Veel mannen vinden even in de billen knijpen van een vrouw of seksueel getinte opmerkingen maken niet vallen onder seksuele intimidatie. Ook veel vrouwen vinden dat geen probleem. Maar pas op dat het niet leidt tot drempelverlaging in de omgang met elkaar. Sommige rappers permitteren zich veel in hun teksten over vrouwen. (Er zijn natuurlijke ook beschaafde rappers). Zij verlagen de drempel in de omgang zeker, is mijn mening. Op scholen wordt nauwelijks gesproken over omgang en gebezigde taal van sommige rappers. Ik geef hier en daar preventielessen op scholen over hoe loverboys hun slachtoffers inpakken, over pesten en dergelijke. Dat is iets. Ik breng echt iets in wat verder op de school bijna niet wordt besproken. Op die scholen zijn de lessen zelf meestal meer gericht op kennisvakken en minder op sociaal terrein. Voor scholieren geldt soms, niet altijd, de tekst van de rapper als norm en wordt er verder niet over gesproken. Dat laatste zorgt er m.i. voor dat scholieren zelf de taal van die rapper overnemen zonder dat er toetsstenen zijn die voor de nuancering van dergelijke teksten kunnen zorgen.
Soms hoor ik van anti #MeToo sympathisanten: “meisjes zingen zelf de teksten van die rappers”. Alsof dat een goedkeuring is van die meisjes voor die vormen van minachting van vrouwen en meisjes. Welnee. Hier ligt een taak voor de scholen.
Of ik hoor/lees: “achterhaalde percepties” (colum Volkskrant b.v.). Bedoelende dat het allemaal best gelijk is in de samenleving tussen man en vrouw en dat de oudere volwassenen teveel naar de situatie in het verre verleden kijkt. Ik moet dan denken aan het backlash mechanisme: een mechanisme waarmee het belang of de werkelijkheid van hetgeen iemand vertelt ondermijnd wordt. Want #MeToo gaat over empowerment van slachtoffers van seksuele intimidatie, van seksueel geweld, van seksueel misbruik. En de critici doen in de kern van hun betoog niets anders dan zeggen dat het allemaal wel meevalt. Ontkenning van een bestaand probleem is vreselijk voor slachtoffers. Zij dreigen wederom in de valkuil van onbegrip en ongeloof te vallen.
Ik las in De Volkskrant van een gastcolumniste Annelien Jonkman ook de vraag: “waarom kiezen vrouwen voor een baan i.p.v. hun waardigheid? Waarom geen verzet tegen onwelgevallige bedrijfscultuur?”
Onbegrip viert hoogtij, denk ik dan. Die vraag lijkt niet te zijn gesteld om een antwoord op te krijgen. Maar toch geef ik er graag een antwoord op:
Slachtoffers van destructieve controletechnieken bevinden zich in een positie waarin verzet niet makkelijk is. Ze kiezen niet! Er wordt voor hen gekozen. Overigens verzetten ze zich vaak wel, maar zijn ze psychisch niet opgewassen tegen de intimiderende kracht van de machtswellusteling. Slachtoffers zijn bang. Via een proces van geleidelijkheid zijn ze gaan geloven in een soort absolute macht van hun belager over hun leven. En dat is meer dan alleen hun baan. Het kan zelfs nog erger zijn. In mijn praktijk verleen ik hulp aan slachtoffers van destructieve controletechnieken/ hersenspoeltechnieken. Slachtoffers van seksuele intimidatie of slachtoffers van andere vormen van machtsmisbruik waarin de macht gebruik maakt van destructieve controle, hebben geen eigen vrije keuze! Het gaat in situaties van dergelijk machtsmisbruik over de mogelijke impact van destructieve controletechnieken op iemands identiteit, zijn sociale omgeving en de veiligheid in onze samenleving. Een complex systeem van beinvloeden dat ertoe leidt dat iemand zijn/haar eigen vrije keuze/eigen vrije wil verliest. Een slachtoffer leert op een andere manier naar zichzelf en de wereld te kijken, neemt de normen- en waarden wereld van de manipulator geleidelijk over en verliest zijn/haar toetsstenen die tot nadenken zouden kunnen stemmen. In de Nederlandse wet wordt uitgegaan van het idee dat iedereen gebruik kan maken van het leven in een vrij land waarin iedereen zelf zou kunnen kiezen. Daarin wordt echter geen rekening gehouden met de impact van destructieve controletechnieken/ hersenspoeltechnieken. Deze technieken kunnen iemand’s vermogen om zelf te kiezen afnemen. Hierover, ook over hersenspoeltechnieken/ destructieve controletechnieken en over wat je ertegen kunt doen, is meer informatie te vinden op mijn website sektehulp.nl en slachtofferloverboys.nl
Wat ik ook vaak hoor: “onterecht aangifte van seksueel misbruik bijvoorbeeld”. Het is erg dat het voorkomt, maar dat betekent niet dat de verhalen van mensen, ook kinderen, die seksueel misbruikt worden naar het land der fabelen kunt verwijzen.
En dan de uitlating van Jort Kelder als kritische reactie, op discussie over wat #MeToo teweeg brengt, tegen microbiologe Rosanne Hertzberger : “Veel vrouwen dringen bij mij aan om verkracht te worden”. Kijk en luister:
“Vrouwen dringen bij mij aan om verkracht te worden”: dat hitsigheid niet alléén aan mannen toe te schrijven valt, heeft dr Kelder gemerkt. Luister naar dit fragment voor de context. pic.twitter.com/XQjQoLfw10
— dr Kelder en Co (@drKelderenCo) 6 januari 2018
Volgens mijn opvatting lijkt Jort Kelder zich hier niet te beseffen wat hij zegt. In ieder geval zal hij zich op dat moment toch niet hebben beseft hoe hij overkomt, denk ik. Essentieel kenmerk van verkrachting is: “tegen haar wil”. In het verhaal van Jort zie ik niets terug van”tegen haar wil”. Eigenlijk denk ik dat de anders zo keurige man zich hier vergist en dat ook wel weet. Het is natuurlijk ingewikkeld om die vergissing vervolgens te erkennen tegenover deze sterke intelligente vrouw, is de gedachte die bij het zien en horen van dit gesprek bij mij opkomt.
Het verzet tegen MeToo gaat dus vaak volledig voorbij aan het waarom van MeToo. Critici van deze beweging denken meestal dat we in een vrije wereld leven waarin ‘Metoo niet nodig is. Ze hebben het zo verschrikkelijk mis. Hieronder nog enkele redenen waarom #MeToo, Time’s Up, het verzet tegen seksuele intimidatie zo noodzakelijk zijn:
- Zangbundel Utrechtse studentenvereniging breekt ze op
- Groningse roeivereniging geschorst wegens seksisme
- Bangalijsten van studenten
(Bron NOS)
Deze lijst is veel langer te maken, maar ik heb gekozen voor de problematiek van het hardnekkig seksisme bij studentenverenigingen. Zij zijn onze toekomst. Hier wordt duidelijk hoe belangrijk het is om in het onderwijs aandacht te besteden aan seksisme, seksuele intimidatie en de gevolgen ervan. Het is natuurlijk vervelend wanneer mensen misbruik maken van MeToo en over een schouderklopje al Metoo roepen. Er zullen altijd mensen zijn die misbruik maken van goede bewegingen of voorzieningen. Dat betekent mijns inziens nooit dat die goede bewegingen of mooie voorzieningen opgeheven moet worden. (Overigens moet wel opgemerkt worden dat er ook veel studenten zijn die zich wel gedragen)
Het lijkt erop dat bij veel critici, niet bij alle maar bij veel, soms ook sprake lijkt van een soort “Kill the messenger-syndroom”. Dood de boodschapper van het slechte nieuws. Geconfronteerd worden met de werkelijkheid van mensen, ook kinderen, die seksueel misbruikt worden, leidt in de samenleving vaak tot het bagatelliseren of over-relativeren ervan. Mensen willen liever horen hoe veilig het in onze samenleving is.
Mooie reacties op #MeToo zijn er ook. Bijvoorbeeld het volgende: De uitreiking van de Golden Globes stond dit jaar niet zozeer in het teken van de prijzen, maar juist in het teken van Time’s up, een recent initiatief om slachtoffers van seksuele intimidatie op filmsets en andere werkvloeren te ondersteunen. Oprah Winfrey gaf de motivatie voor het ontstaan en bestaan van #MeToo, Time’s Up, een flinke push met haar speech tijdens de Golden Globes uitreikingen. Oprah nam de Cecil B. DeMille-Award ( lifetime achievement) in ontvangst, maar het allerbelangrijkste was toch haar prachtige speech waarin ze benadrukte: ” Ik wil dat alle meisjes die nu zitten te kijken zich realiseren that a new day is on the horizon”. Oprah kreeg een staande ovatie. Zie hieronder de speech:
Tot slot: Ik hoop dat de #MeToo beweging en Time’s Up, met de nuancering dat het nooit gericht is tegen de beschaafde mensen in onze samenleving en dat we erop moeten letten dat we een schouderklopje niet onder seksuele intimidatie laten vallen, zorgt voor bevrijding van mensen die onderdrukt worden en voorkomt dat mensen onder het geweld van seksuele intimidatie, seksueel misbruik en ander machtsmisbruik moeten leven.
Sjoukje Drenth Bruintjes
